
از تخریب مجسمهی بودا توسط طالبان تا تخریب عامدانهی آثار باستانی در ایران!
اخیرا چندین گزارش از تخریب عامدانهی آثار باستانی در ایران در خبرگزاریها منتشر شدهاند. ازجمله میتوان به خبر تخریب یک نقش برجسته مربوط به دوران ساسانی در نزدیکی تالاب پریشان به وسیله پُتک و سنگسار نقش برجستهی قاجاریه در مازندراناشاره کرد. این رفتار عامدانه زنگ خطری است که از حضور فعال عوامل تندروی مذهبی در ایران خبر میدهد. شاید وقتی در افغانستان مجسمهی تاریخی و ارزشمند بودا به دستور طالبان تخریب شد، کسی به راحتی تصورش را نمیکرد که این رفتار به شکلی مشابه در ایران هم تکرار شوند. هرچند دستور رسمی حکومتی که توسط حکومت از آن دفاع بشود دیده نمیشود، اما سخنانی چون حرفهای اخیر مصباح مبنی بر مربوط بودن مفهوم وطندوستی به دوران جاهلیت و جمعآوری مجسمههای قدیمی از میادین شهرها، حکومتی بودن تخریبهای اخیر را محتمل میکنند.
اگر این اقدامات واقعا سرمنشا حکومتی داشته باشند و عاملان اینگونه اقدامات توسط بخشی از ساختار قدرت تغذیه شوند، فاجعهی بزرگی به شمار میآید. از چه میترسند؟ آثار باستانی چطور به یک حکومت ضربه وارد میکنند؟ طالبان از چه میترسید؟ به دنبال چه بود؟ آیا غیر از این است که آنها باوری تمامیتخواهانه دارند؟ آیا غیر از این است که هیچکس و هیچچیز را بهجز عقیدهی خود بر نمیتابند؟ زندگی کردن در جوار چنین موجودات خطرناکی که در راس قدرت باشند و هرچیز مخالف خود را هم به شکل فیزیکی و علنی(اگر به صرفه بود) یا غیر مستقیم حذف میکنند، هم اسفبار است و هم خطرناک. این اشتهای سیریناپذیر به تسخیر و نابودی ویرانگر است. این خطر وقتی بیشتر محسوس است که میبینیم تمام درودیوار شهرها و اطراف جادهها با تصاویر و شعارها و پرچمهای ایدئولوژیکخودشان پوشانده شده است، تمام تریبونها و رسانهها را تسخیر کردهاند، با این همه به یک مجسمهی بیزبان رحم نکرده و کمر به نابودیاش میبندند.
اگر این اقدامات مورد تایید حکومت نبوده و عاملان آن ربطی به دستگاه قدرت ندارند، آنگاه سوال ایجاد میشود که چطور سرمایههای ملی مردم و نسلهای آیندهی یک کشور اینچنین بیدفاع و بیحصار در معرض تهاجم قرار گرفتهاند و به همین راحتی تخریب میشوند؟