دوست من از تاجیکستان درین باره چنین نوشت:
این یک بحث مرزی است، که از سال های 70 - ام عصر گذشته وجود دارد. از این هم پیشتر تا صد سال پیش مردم تاجیک واروخ (یک منطقهای، که حدود 40 هزار نفوس دارد) قرغیزها را از کوه ها آورده، چوپان یا ده مرده (بزبان و گوسفندبان) کرده و برای آنها در هوالی دیهه زمین داده بودند. در زمان شوروی آنها در مکاتب تاجیکی تحصیل میکردند. این قرغیزها هوشیار شده، اوّل یک محله، پس دیهه خود را تأسیس دادند، امّا در زمین های تاجیکان. امّا پس از استقلالیت از شوروی این قرغیزها شناسنامههای قرغیزی گرفته، خود را تبعة قرغیز و حدود خود را قرغیزستان اعلان کردند. به بالای این، در اطراف دهات تاجیکی زمینها را غصب نمودند. همزمان به منابع آب دعوا کردند.
اوّلین زد و خورد سال 1989 اتّفاق افتاده، آن زمان 2 تاجیک کُشته شده بودند. از همان زمان گاه ناگاه درگیری به میان میآید، بخصوص، قرغیزها به تاجیکان حمله آورده، آنها را از خانه و جایشان پیش میکردند. این بحثها یک گونه فروکش میشد. امّا دم قرغیز همیشه بلند و گرم بود و زیاد تاجیکان را غم میداد. حکومت ما هم عکسالعمل نمیکرد.
28 - 29 آوریل نیروهای حکومتی تاجیکستان عملاً یک عملیات را راهاندازی نموده، تمام حدودهای بحثی را از قرغیزها پاک کردند. مردم خانههای قرغیزها را آتش زده، نابود کردند.
همین گونه، بار اوّل ما در تاریخ خود جنگیدیم.
جناب استاد، من فکر میکنم، که این یک طرح مشترک سه کشور - روسیه، تاجیکستان و قرغیزستان به منظور حلّ این مناقشة 40 - ساله باشد. حکومت قرغیزستان نوپا است، اگر در مسائل مرزی کوتاه آید، باز میتواند سرنگون شود. از این خاطر، این عملیات به آن امکان میدهد به مردم فهماند، که این جنجال باید خاتمه یابد.
مثلی که روسها در قرباغ کوه کردند. هم آذر حق خود را گرفت، هم ارمن و روس آمد و مستقر شد در منطقه. فکر میکنم، این جا هم شاید چنین شود.